هفته گرامیداشت دفاع مقدس هم از راه رسید،بهانه ای یافتم تا نگاهی شفاف به آسمان افکنم و باز از ستاره های فوق درخشانی سخن بگویم که اگر آنان نمی درخشیدند،شبهای تار و تیره ما هرگز رنگ سحر نمی گرفتند و ما هیچگاه با طلوع فجر و آفتاب غرور انگیز پیروزی مواجه نمی شدیم.

اگر چه نمی توان آن فضای غربت دیروز را در حال و هوای قدرت امروز به جلوه درآورد! تا جائیکه گاهی به این نتیجه می رسم که اصلاً سنت تاریخ اینگونه است که گذشته ها زمانی درک می شوند که در شرایط آن قرار بگیریم،همانگونه که ما نیز کربلا را در جبهه ها درک کردیم!

یقین دارم که نسل امروز نیز جبهه ها را در زمان مقتضی درک خواهد کرد و نباید بر آنان خرده گرفت چرا که یک پدیده تاریخی در شرایط کاربردی،آنالیز خواهد شد.البته این به معنای نگفتن ها و نپرداختن های ما به عنوان نسلی که جنگ را اداره کردیم و خالق و شاهد زیباترین حماسه های ایثار بودیم،نبوده و نیست،بلکه تاکید می گردد که ما باید از زوایای مختلف بگوییم و تحلیل محتوا کنیم،چرا که روزهایی فرا خواهند رسید که گفته های ما اسناد تجزیه و تحلیل نسل امروز در آن فردا ها خواهند شد!روزهایی که به شدت به این گفته ها و نگاهها و سندها و خاطره ها نیاز دارند و پیرامون آن پژوهشها خواهند داشت.

تمام اتفاقات واقعی دفاع مقدس روزی فراتر از شاهنامه افسانه ای سراسر حماسه فردوسی بزرگ مبدا تحول نسلهای متعدد پس از ما خواهد شد و نه تنها به این حماسه بزرگ افتخار خواهند کرد بلکه از آن برای خلق حماسه های نو ،جامع و به مراتب بزرگتر بهره خواهند گرفت.

تنها راهش این است که ما باید جنگ را به شکل یک مکتب با مالکیت عمومی تآحاد مردم و تمام نسلها بنگریم و نگذاریم با نگاهی انحصاری،دفاع مقدس فقط در حدحاضران و ناظران آن محدود مانده و برون از این دایره کم شعاع،ارائه و منتشر نشده و توسعه نیابد.بلکه باید به جای توقف در خاطره گویی ها،به استخراج مفاهیم ارزشی و کاربردی از دفاع مقدس پرداخت.

در این رابطه کافی است که به سیره پیامبر(ص) رجوع کنیم که ایشان اسلام را با آن خون دل پیروز و حاکم کردند،اما اسلام ایشان به صحابه فداکارش محدود و محصور نشد و امروز یکایک ما که آن ایام و پیامبر(ص) را ندیدیم،احساس مالکیت قلبی به اسلام داریم و در همین راستاشاهنامه فردوسی نیز در ایجاد حماسه ملی در تمامی نسلهای ایرانی همین نقش را ایفا کرد.

باید جنگ را به نسلهای پس از جنگ تسری داد و فقط به نسل جنگ اکتفا نکرد و راز ماندگاری فرهنگ دفاع مقدس در همین است که دربهای آن به روی همه نسلهای ایرانی و اسلامی گشوده شده و همه با مواضع و مفاهیم آن ارتباط برقرار کنند و هیچکس احساس غریبی و بیگانگی و نامحرمی با دفاع مقدس نداشته باشد و طی آن فرصت کنند تا مثلاً در دانشگاهها و سایر مراکز پژوهشی،در حوزه مقوله هایی مثل شجاعت،ایثار،انتخاب،هجرت،خطر پذیری،دشمن شناسی،بیگانه گریزی، اجنبی ستیزی،ولایت مداری،خود اتکایی،خود باوری، دین خواهی،وطن دوستی،وفاداری،سختی پذیری،کم توقعی،ساده زیستی،وحدت و دوستی و مهر ورزی،تفرقه گریزی، قدر شناسی،مردم گرایی و مردم داری،عدالت جویی و دهها موضوع دیگر،مقاله نویسی و هنر پردازی کرده و آنها را بسیار زیباپسندانه بپرورانند.

چرا که مهم تر از وقایع نظامی جنگ، درسها و عبرتهای فرهنگی و اجتماعی و سیاسی و حتی اقتصادی جنگ هستند که طی آن باید ریشه های پدیداری جنگ،آموزه های انسانی و ارزشی و پیامدهای آن،دستاوردهای سیاسی و میراث فرهنگی ما از دفاع مقدس و تغییر باورهای بیگانگان از ملت ما و بهای امنیتی که امروز در اوج وحشی گری و تهدید و فرهنگ نظامی گری ابر قدرتها در کشورمان احساس می کنیم و نیز راههای حفظ و استمرار و تقویت این دستاوردها،مورد شناسایی قرار گیرند و آینده با اعتنا به گذشته ای معتبر تضمین و نیز طراحی گردد.

پس بسیار بجاست که ما جنگ را به یک مقوله اجتماعی تبدیل کرده و با برداشتن تابلوهای ورود ممنوع به منطقه نظامی! و نیز با نگاه تحقق ارتش ۴۰ میلیونی(به تعداد تمامی جوانان کشور) آن را به آکادمی بزرگ علمی با گرایشهای اجتماعی تغییر کاربری دهیم و به عبارتی پادگان نظامی جنگ را به پارک اجتماعی و فرهنگی نسل امروز و نسلهای فردا مبدل کنیم که با این عمومی گرایی و اعتماد به نسلهای آینده،جاودانگی فرهنگ دفاع مقدس را قطعی خواهیم کرد.
صادقعلی رنجبر
عضو هیئت علمی دانشگاه